Respiratorni sistem

Respiratorni sistem

Respiratorni sistem.Sistem  organa  za  disanje  (respiratorni  sistem)  obavlja  razmenu  gasova  između  organizma  i spoljašnje  sredine.  Procesom  difuzije  se  preko  respiratornih površina  usvaja  kiseonik, a  otpušta ugljen-dioksid  u  spoljašnju  sredinu.  Kiseonik  je  većini  organizama  neophodan  za  odvijanje metaboličkih procesa (sagorevanje) u toku kojih se kao krajnji proizvod oslobađa ugljen-dioksid.

Sistem organa za disanje-Respiratorni sistem

 

Vazduh unosimo kroz gornje disajne puteve – nos i usta. Oni se pozadi spajaju kod mekog nepca koje se ponaša kao vrata i zatvara jedno ili drugo. Nos je obložen finim dlačicama, a i nos i usta oblaže sluz koja vlaži vazduh. Dlačice u nosu predstavljaju malu zamku za neželjene čestice, npr.prašine, i sprečavaju njihov prolazak u druge delove respiratornog sistema.

Vazdušni kanali se sužavaju u larinks ili grkljan. Od larinksa se pruža traheja ili dušnik. Dužine je ok 13 cm, od te dužine polovina je u grudima, a ostatak je u vratu. Dušnik se dalje deli na dve bronhije.

Glavne bronhije vode u pluća, gde se dele na manje sekundarne bronhije, po jednu za svako plućno krilo: levo krilo ima dva režnja, a desno tri. Zatim se dalje dele, a svaki kanal postaje manji i uži. Najpre se pretvara u prve bronhiole, a zatim u krajnje bronhiole. Krajnje bronhiole se otvaraju ka malim šupljinama, vazdušnim džepovima, od kojih svaki ima po nekoliko komponenti, zvanih alveole.

Alveole su zavrsni plućni mehurići u kojima se vrši izmena gasova za vreme disanja.

Podela sistema organa za disanje

 

Respiratorni sistem ili sistem organa za disanje čine:

• Gornji deo: nosna duplja (cavum nasi), ždrelo (pharynx), grkljan (larynx)
• Donji deo: dušnik (trachea), dušnice (bronchi) sa svojim granama, pluća (pulmo)

Nosna duplja

 

Nos sa nosnom dupljom predstavlja početni deo sistema organa za dosanje.

Podeljen je u dve polovine koje se napred otvaraju nozdrvama (nares), na bočnim zidovima nosne duplje nalaze se nosne školjke, nosni hodnici i izvori koji komuniciraju sa paranazalnim sinusima (predstavljaju šupljine).

U gornjem delu nosne duplje smešteni su receptori čula mirisa. U nosnu duplju se uliva suzno-nosni kanal.

Kada bi čovek udisao kroz običnu cev, suv i hladan vazduh koji dopireu donje delove pluća pogodovao bi razvoju infekcije.

Vazduh koji ulazi kroz nosne šupljine je bolje filtriran vazduh od onoga koji ulazi kroz usta. Zato lekari savetuju da se disanje kad god je to moguće obavlja preko nosa.

 

Da bi proces razmene gasova bio uspešan potrebno je da respiratorna površina bude što veća i bogato snabdevena krvnim sudovima. U zavisnosti od toga na kom nivou se odvija, disanje je moguće podeliti na:

 

• unutrašnje disanje – obuhvata razmenu gasova na nivou tkiva i ćelija;
• spoljašnje disanje – razmena gasova kroz respiratorne površine koje su u dodiru sa spoljašnjom sredinom.

 

Količina kiseonika koji je telu potreban, zavisi koliko smo u datom trenutku aktivni. Prosečan odrasli muškarac, koji miruje, udahne oko 3.75 litara vazduha svakog minuta. Taj vazduh sadrži 750 kubika kiseonika, od čega se iskoristi oko jedna trećna. Da trči, trebalo bi mu mnogo više kiseonika, jer njegovi mišići više rade. On bi tada uzeo 15 puta više vazduha, a iskoristio bi i više kiseonika iz njega. Unos kiseonika može da se poveća oko 30 puta.

Ždrelo i grkljan

 

Ždrelo je organ koji pripada i organima za disanje i organima za varenje.

U njemu se ukrštaju putevi za prolaženje hrane i vazduha. Ždrelo prelazi u početni prošireni deo dušnika – grkljan.

Iznad grkljana se nalazi grkljanski poklopac, koji pri gutanju hrane zatvara ulaz u dušnik.

U grkljanu se nalaze dva para sluzokožnih nabora – glasne žice. One učestvuju u stvaranju glasa.

Dušnik

 

Dušnik ili trachea.

Grkljan se nastavlja u dušnik (6. vratnog pršljena), hrskavičavu cev dužine od 12 do 15cm. On se u grudnoj duplji grana na dve dušnice ili bronhije (levu glavnu dušnicu-uža i duža; desnu-strmija i kraća), od kojih svaka ulazi u po jedno plućno krilo i grana se u sve manje bronhiole. Bronhiole se završavaju plućnim mehurićima – alveolama.

Sluzokoža ima treplje , koje treperenjem potiskuju sluz i čestice prašine naviše ka grkljanu i ždrelu (izaziva refleks kašlja).

Pluća

 

Pluća ili pulmo.

Pluća su glavni deo pribora za disanje.

Pluća se sastoje od dva plućna krila sunđeraste građe.

Organima sredogruđa su podeljeni:

• Desno plućno krilo ( podeljeno na tri režnja)
• Levo plućno krilo (podeljeno na dva režnja)

Plućna krila su obložena unutrašnjim listom plućne maramice tesno priljubljenim uz spoljašnji list, koji oblaže grudni koš i dijafragmu.

Pluća nemaju mišiće, već pasivno prate pokrete grudnog koša zahvaljujući plućnoj maramici.

Zaključak

 

Sistem organa za disanje (respiratorni sistem) obavlja razmenu gasova između organizma i spoljašnje sredine.

Kiseonik je većini organizama neophodan za odvijanje metaboličkih procesa (sagorevanje) u toku kojih se kao krajnji proizvod oslobađa ugljen-dioksid.

Uobičajeno, čovek udahne 12 do 20 puta u minutu.

 

Sistem za disanje čoveka je veoma složen i osim razmene gasova, neki njegovi delovi omogućuju stvaranje glasa i govor. Čine ga nos, ždrelo, grkljan, dušnik, dušnice i pluća, razvrstanih u gornji i donji respiratorni trakt.

 

Student: Nevena Todorović

Smer: Estetičar – Kozmetičar

Seminar iz prve anatomije: respiratorni sistem

Mentor: prof. Vukan Babić

Akademija za estetiku i kozmetologiju Purity