POVREDE MIŠIĆA

Povrede mišića

Sportske povrede, odnosno povrede mišića tokom sportskih aktivnosti mogu se nenadano dogoditi na takmičenju, treningu ili rekreaciji. Naravno, frekvencija događanja veća je kod sportskih aktivnosti, a po brojnosti to su srećom, lake telesne povrede.

Povrede mišića u sportu su istegnuća, rupture, kontuzije, miozitis (zapaljenje mišića). Istegnuće ili distenzija je najčešća sportska povreda, bolna je i vremenom slabi funkcija mišića, zato se mora mirovati i tretirati ledom i antiinflamatornim lekovima.

Ruptura mišića ekstremiteta nastaje dejstvom jake kontrakcije mišića protiv otpora i istezanjem kontrahovanog mišića ili mehaničkom silom. Prisutan je jak bol, ulegnuće na mestu prekida mišića, otok i ekstremitet je onesposobljen za funkcionisanje. Ukoliko nije potpuna ruptura mišića, ekstremitet se imobiliše i rade terapijske vežbe u cilju omekšavanja i istezanja tkiva i rehabilitacije u celini.

Kontuzija je nagnječenje mišića direktnom silom, pri kojoj se oštećuju ćelije i dolazi do krvarenja.

Grčevi su bolne kontrakcije mišića najčešće u listu, na vratu ili na butini. Nastaju pri naprezanju, a prva pomoć se sastoji u tome da se zgrčeni mišić potisne otvorenom šakom. Ne treba ga udarati ili gnječiti. Mišićni zamor je osećaj kad mišić izgubi snagu tokom kontrakcije.

Povrede ligamenata – ligamenti su gusto zbijena vezivna tkiva koja prijanjaju uz zglob. Oni se povređuju često prilikom istezanja mišića, delimično ili potpuno.

Što se zglobova tiče, najčešće se povređuje skočni zglob, kolena, lakta i prsti.

Ako se dogodi da padnete ili povredite šaku ili nogu, najvažnije je mirovanje – što manje pokretanje povređenog ekstremiteta da se dalje ne bi oštetila tkiva i da se smanji spazam i razvoj neuralne inhibicije. Zato su efikasni sledeći načini zbrinjavanja: krioterapija, kompersija, elevacija, lekovi.

Krioterapija je vrlo efikasna jer smanjuje zapaljenje i otok, ublažava bol i mišićni spazam. Odlučujući efekat kod rashlađenja je smanjenje metabolizma ćelija, te je potreba za kiseonikom manja. Krioterapija smanjuje razvoj otoka i njegov nastanak. Fizioterapeuti i ostali medicinari se slažu da nijedan način nije tako efikasan u povredi bola izazvnog sportskom povredom kao tretiranje hladnoćom.

Najbolji način hlađenja povređenog ekstremiteta ili drugog dela tela obavlja se tako što se izmrvljeni led stavi u kesice i obavije oko povređenog mesta ili se povređena ruka ili noga stavlja u ledenu vodu.

Kompresija sprečava krvarenje iz oštećenih krvnih sudova čime se smanjuje razvoj otoka i u medicini se kombinuje sa krioterapijom.

Elevacija se najčešće primenjuje da bi se smanjio dotok krvi i razvoj hematoma, samim tim i otoka. Lekovi za umanjenje bola bi trebali biti antiinflamatorni, ali ih nikako ne uzimati na svoju ruku, već isključivo po receptu i u dogovoru sa lekarom.

U fazi rehabilitacije mora se omogućiti normalan rad mišića. U ovoj fazi se primenjuje uglavnom termoterapija  – u fazi kad je prošla faza upale mišića- te se rade površinski tretmani toplim kupkama, parafinom, infracrvenim zracima, ultrazvukom (koji utiče na reparaciju nakon povrede i uvećava osetljivost kolagenog tkiva) ali i ostale vrste jačanja mišića i stimulacije ekstremiteta i njihovih nerava.

Električna stimulacija se radi, radi usporavanja atrofije mišića, zbog njihovog ojačanja i kontrole otoka i bola. Ovde je važno poznavanje specijalnih struja- modulisanog impulsa i visoko-naponske impulsne struje (bipolarna interferentna struja). Frekvencija impulsa traba da iznosi od 30Hz do 50 Hz i njome se obolelo mesto tretira u trajanju od po 15 minuta. Električna stumilacija povećava izometričku silu i veoma brzo aktivira mišićna vlakna te se tako jačaju mišići.

U fazi rehabilitacije važno je raditi vežbe kako bi se mišići adaptirali i postali funkcionalni. Vrste vežbi koje se preporučuju su statičke – bez pokreta i dinamičke – sa pokretom.

Statičke vežbe su izotoničke kada se mišić skraćuje i rade se koncentrične kontrakcije mišića koje ubrzavaju pokret mišića. One su statične prirode i efikasne u nekim sportovima kao npr. dizanje tegova i poluga, ne toliko kod aktivnih sportova sa loptom ili skijaša.

Dinamičke vežbe su izokinetičke i kinetičke (ovde spadaju sve one vežbe za vežbanje ekstremiteta tegovima, gumenim i elastičnim trakama i sl.) za koje se propisuje tačan broj ponavljanja, opterećenja i odmora, sve u cilju bolje izdržljivosti i ojačanja mišića i grupa mišića.

Vežbe fleksibilnosti su odlične za obnavljanje mekog tkiva, tetiva i ligamenata. Elastična osobina vlakana mišića omogućava istezanje, ali se stroga pažnja mora obratiti na ograničen obim pokreta koji nastaju usled adhezije ligamenata, zategnutosti mišića, koštane blokade i zategnutosti zglobne čahure. Zato sve tehnike istezanja i njihov intenzitet mora biti pod strogom kontrolom.

Terapeuti rade tehniku kontrakcija-relaskacija-kontrakcija, kako bi se smanjila napetost i povećala istegljivost mišića. Za ove svrhe koriste se i pomoćne sprave poput štapova, puli aparata, palica i T-šipki. Sprave su tu samo kao pasivna komponenta, a fizioterapeut je taj koji kontroliše istezanje i sve faze „strečing tehnike“.